Vites Geçişi Sırasında Hissedilen Sarsıntılar
Peki, neden vites geçişi sırasında bu sarsıntıyı hissediyoruz? Özellikle otomatik şanzımanlı araçlarda sıkça rastlanan bu durum, manuel araçlarda da yaşanabiliyor mu? Öncelikle bu “sarsıntının” neden kaynaklandığını inceleyelim.
Otomatik vitesli araçlar, ilk bakışta daha kolay kullanılıyor gibi görünse de, aslında manuel şanzımanlı araçlara göre daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu karmaşıklık, vites geçişleri sırasında oluşan titremelere yol açabilir. Sarsıntının kaynağı, genellikle tork konvertörü, şanzıman yağı ve diğer parçalardan kaynaklanır. Ancak bu sarsıntının birden fazla nedeni olabilir.
Öncelikle, otomatik araçların düzenli bakımları, şanzıman sisteminin sağlıklı çalışması açısından kritik öneme sahiptir. Eğer bakım ihmal edilirse, şanzıman sıvısının seviyesi düşebilir veya yağı kirlenebilir. Bu durum, vites geçişlerini zorlaştırarak sarsıntılara sebep olur. Eğer bakım işlemleri düzenli yapıldıysa ancak hâlâ sarsıntı hissediliyorsa, bu durumda şanzımanda bir sorun olabilir.
Şanzıman takozları, aracın şanzımanını yerinde tutarak titreşimlerin araç içine iletilmesini engeller. Ancak zamanla bu takozlar aşınabilir ve işlevlerini yitirebilir. Bu durumda şanzıman, düzgün çalışmadığı için vites geçişleri sırasında hissettiğimiz o rahatsız edici sarsıntı meydana gelebilir.
Eğer şanzımanda bir sorun yoksa, peki yağ sızıntısı durumu söz konusu olabilir mi? Otomatik araç sisteminde, dişliler arasındaki sürtünmeyi azaltmak için özel yağlar kullanılır. Ancak bu yağın sızması, şanzımanın düzgün çalışmasını engelleyebilir. Eğer şanzıman yağı sızarsa, dişliler tam olarak birleşemez ve bu da titreşime neden olur.
Vites değiştirme işlemi, otomatik araçlarda balatalar aracılığıyla sağlanır. Bu da demek oluyor ki, kontrol etmemiz gereken bir diğer nokta da balatalardır. Zamanla balatalar aşındığında, vites geçişleri sırasında etkisizleşir. Balataların değiştirilmesi, sarsıntının da giderilmesine olanak sağlar.
Peki ya aracımız manuelse? Yine aynı şekilde manuel araçlarda da sarsıntılar yaşanabilir. Ancak otomatik araçlardan farklı olarak manuel araçlarda en yaygın sarsıntı sebebi, debriyaj sistemidir. Motor soğuk olduğunda, debriyajın tam olarak ayrılmaması sarsıntılara yol açar. Soğuk motor, sistemin tam verimle çalışması için gereken sıcaklığa ulaşamadığı için debriyaj düzgün ayrılmaz ve bu durum vites geçişlerinde zorluk oluşturur.
Bunun yanı sıra, motorda biriken karbon da yakıt enjektörlerinin veya ateşleme sisteminin düzgün çalışmasını engelleyebilir. Bu, motorun düzgün yanmamasına ve vites geçişlerinde aşırı sarsıntılara neden olabilir. Karbon nedir ve motorda neden birikir? Kimyasal bir element olan karbon, doğada organik maddelerin temel yapı taşı olarak bilinir. Motorlarla ilgili “karbon” terimi, yanma işlemi sonucunda oluşan karbon bileşikleri veya karbon tortularını ifade eder. Yakıtın tam yanmaması, silindirlerden yanma odasına sızan yağ, egzoz gazlarının geri dönüşümü, valflerin temizlenememesi ve düşük kaliteli yakıtlar, karbonun motorda birikmesine neden olur.
Son olarak, yanlış şanzıman dişlisi hizalaması da manuel araçlarda sarsıntı sebebi olabilir. Dişlilerin doğru şekilde hizalanmaması, sarsıntıya yol açar. Dişliler düzgün bir geçiş yapamadığında, sürücü geri vitese geçtiğinde bu rahatsız edici sarsıntıyı hisseder.
Bu sarsıntıyı hissetmemek için neler yapılmalı? Böyle bir durumla karşılaştığınızda, özellikle geri vitese geçmeden önce motorun rölantide bir süre çalışmasına izin verin. Bu, motorun tamamen ısınmasını sağlarken debriyajın tam olarak ayrılmasına yardımcı olur. Ayrıca, motor içinde birikmiş karbon, aracınızın performansını olumsuz etkileyebilir. Bu birikintilerin temizlenmesi önemlidir. Şanzıman yağı, sıvı seviyeleri ve diğer bakım unsurları da düzenli olarak kontrol edilmeli; bu nedenle bir servise görünmekte fayda var.
- Vites geçişlerinde sarsıntıyı azaltmak için düzenli bakım yapmak önemlidir.
- Motorun rölantide çalışmasına izin verin.
- Karbon birikintilerini temizlettirin.
- Şanzıman yağı ve sıvı seviyelerini kontrol ettirin.
Sıraladığımız tüm bu sebepler, vites geçişlerinde -özellikle geri viteste– sarsıntıya neden olurken, yukarıda belirtilen adımları takip etmek sorunların önüne geçebilir. Eğer tüm bu önlemleri almanıza rağmen hâlâ devam eden bir sarsıntı hissederseniz, aracınızı servise götürmeniz en sağlıklı çözüm olacaktır.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
