Takata Hava Yastığı Skandalı: Otomotiv Sektörünü Sarsan Olay
Otomobillerde ölümlü kazalara karşı en etkili önlemlerden biri olan hava yastıkları, dünya genelinde yalnızca birkaç firma tarafından üretilmektedir. Üretim ve test süreçlerinde karşılaşılan zorluklar nedeniyle bu sektörde yer alan üretici sayısı oldukça sınırlıdır. Ancak, otomotiv tarihinin en büyük skandallarından birine de bu alanda tanık olduk. Takata markası, belki herkesin aklında pek yer etmemiştir, ancak otomobil üreticileri bu markayı oldukça iyi tanımaktadır.
Japon hava yastığı üreticisi Takata, 2000’li yıllarda ürettiği hava yastıklarının şişirme mekanizmasındaki sorunlar ortaya çıkana dek, otomotiv sektöründe güvenilir donanımlarıyla kendine sağlam bir yer edinmişti. Ancak, bu sorunlar ölümlü ve yaralanmalı kazalara yol açarak, dev şirketi iflasa sürüklemiş ve 19 farklı otomobil üreticisini maddi zarara uğratmıştı. Bu süreci daha iyi anlamak için, en baştan inceleyelim.
Her şey, Takata’nın 1990’ların sonlarına doğru amonyum nitrat kullanarak hava yastığı şişirme mekanizmaları üretme isteğiyle başladı. O döneme kadar Takata’nın ürettiği hava yastıklarında herhangi bir ciddi sorun yaşanmamıştı; bu nedenle birçok otomobil üreticisi ile çalışmaya devam ediyordu. Yeni nesil hava yastıkları tasarlandı, belirli testlerden geçirildi ve üretim sürecine onay verildi. Ancak, daha sonra bu hava yastıkları, ölümlere ve yaralanmalara neden olacak şekilde Takata’nın anlaşmalı olduğu otomobil üreticilerinin araçlarına monte edilmeye başlandı.
Başlangıçta Takata ve diğer üreticiler için her şey yolunda görünüyordu. Ancak, Takata’nın problemli hava yastığı şişirme mekanizmasını taşıyan araçların trafiğe çıkmasıyla birlikte, ciddi bir sorun yaşanmamış gibi görünüyordu. Bu durum, adeta bir fırtına öncesi sessizlik gibiydi. 2000 yılında ortaya çıkan bir belge, otomotiv endüstrisinde büyük bir kargaşaya yol açtı. Takata’nın iç belgelerinde, hava yastığı şişiricilerinin test aşamasında düzgün çalışmadığı ve bazılarının patladığı bilgileri yer alıyordu.
ABD Adalet Bakanlığı hemen durumu araştırmaya başladı. Uzun bir soruşturmanın ardından, 2004 yılında ismi açıklanmayan bir Takata yöneticisi ile ceza anlaşması yapıldı. Bu yönetici, yaşananları itiraf edecek ve cezasında indirim alacaktı. Takata yöneticisi, hava yastığı şişirme mekanizmalarının test sonuçlarının manipüle edildiğini itiraf etti ve bu durum Takata’nın suçunu resmen ortaya koymuş oldu.
Yönetici itirafından sadece 3 ay sonra, hava yastıklarının patladığı bir kaza rapor edildi. ABD’nin Alabama eyaletinde gerçekleşen bu kaza, 2001 model Honda Accord’un hava yastığının açıldıktan sonra patlamasıyla sonuçlandı. 2004 yılında bu kazayı, 2007 yılında üç ayrı patlayan hava yastığı vakası takip etti. Bu kazalar yine Honda marka araçlarda meydana geldi. Kullanıcıların Honda’ya olan bakış açısı değişmeye başladı ve şirketin itibarı zedelenmeye yüz tuttu. Bu süreçte, sorunlu hava yastıklarının sebep olduğu ilk geri çağırma gerçekleştirildi.
Problemli hava yastıklarından en fazla etkilenen marka olan Honda, 2008 yılında 4000 otomobili geri çağırdı. Hava yastığı mekanizmalarını ücretsiz olarak değiştiren Honda, bu kararın müşterilerinin güvenliğini sağlamak amacıyla alındığını belirtti. Ancak, bu girişim ölümlü kazaların önüne geçemedi. 2009 yılında, Oklahoma’da 2001 model Honda Accord kullanan bir sürücü, patlayan hava yastığı ve etrafa saçılan şarapnel parçaları sebebiyle hayatını kaybetti.
Yaşanan bu ölümlü kazadan sonra Honda, hemen harekete geçti ve aynı yıl yarım milyondan fazla otomobili geri çağırma kararı aldı. Honda’nın bu geri çağırmaları, sektörün diğer büyük otomobil markalarına da sıçrayacaktı. 2009 yılında gerçekleştirilen yarım milyon araçlık geri çağırma, dünya genelinde büyük yankı uyandırdı. Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA), olayı soruşturmak için harekete geçti. Ancak, Honda’nın araçları geri çağırarak sorumlu davrandığı gerekçesiyle soruşturmayı sonlandırma kararı aldı.
2014 yılında, NHTSA dosyayı yeniden açtı ve bu kez konunun peşini bırakmaya niyetli değildi. Soruşturmayı derinlemesine yürüten NHTSA, Takata’ya ilk cezayı 2015 yılında kesti. Japon üretici, NHTSA’in yönelttiği sorulara cevap vermediği her gün için 14.000 dolar ceza ödemeye mahkûm edildi. Takata’nın hava yastıklarının sebep olduğu ölümlü kaza sayısı altıya çıkmıştı. Takvimler 18 Mayıs 2015’i gösterdiğinde, Takata tüm sorumluluğu üstlendiğini açıkladı. Geliştirilmiş bazı ürünlerinin kusurlu olabileceğini belirten Takata, NHTSA ile bir anlaşma sağladı. Takata, 200 milyon dolar tazminat ödemeyi de kabul etti. Yapılan anlaşmada BMW, Fiat Chrysler, Daimler, Ford, Genel Motors, Honda, Mazda, Mitsubishi, Nissan, Subaru ve Toyota gibi otomobil üreticilerinin problemli hava yastığına sahip 32 milyon aracının geri çağrılması kararı alındı.
2016 yılı, Takata için daha da kötü bir yıl oldu. Ölümlü kazaların sayısının 10’a çıkması ve 35-40 milyon aracın geri çağırılması, Takata’yı ciddi bir sıkıntıya soktu. Yaşanan bu olay, ABD’deki en büyük geri çağırma olarak tarihe geçti. 2017 yılı ise Takata için sonun başlangıcını işaret edecekti. ABD’deki mahkeme süreci sonuçlandı ve şirketin 1 milyar dolar ceza ödemesi kararlaştırıldı. Bu cezanın 125 milyon doları ölenlerin ailelerine, 850 milyonu ise otomobil üreticilerine ödenecek şekilde belirlendi. Kalan 25 milyon dolar ise Takata’ya işlediği suçun cezası olarak kesildi. Gelen bu cezalara dayanamayarak, Takata 26 Temmuz 2017 tarihinde iflas başvurusunda bulundu. O günden bu yana geri çağırmalar hız kesmeden devam ederken, Takata da kendisine kesilen cezaları ödemeye devam etmektedir.
Kaynaklar: Productsafety, NHTSA
İlginizi çekebilir:
