Yangınla mücadele, konutlardan iş yerlerine, okullardan hastanelere kadar birçok kamusal alanda büyük bir önem taşımaktadır. İstanbul Atlas Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, yangınların felakete dönüşmemesi için yapı sektörünün büyük bir sorumluluk taşıdığını belirtiyor. Yangın güvenliği açısından seçilen yapı malzemeleri, uygulanması gereken yönetmelikler ve standartlar, yapım ve bakım süreçlerinde alınması gereken tedbirler oldukça kritik öneme sahiptir.
Denetleme ve Bakım Aşamasındaki Aksaklıklar
Yangınların önlenmesine yönelik yönetmelik ve kurallara uyulmasının zorunlu olduğunu vurgulayan Çermikli, “Ülkemizde yapı sektöründe, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Yangın Güvenliği Yönetmeliği ve Bina Yangın Yönetmeliği gibi zorunlu yönetmeliklerin yanı sıra, Türk Standartları (TSE) – Yangın Güvenliği ile İlgili Standartlar, İmar Kanunu ve Yangın Güvenliğine Uygunluk Şartları gibi kurallar da bulunmaktadır. Yeni inşaat aşamasında bu yönetmelik ve standartlara uyulması, eski yapılarda ise belirli gerekliliklerin sağlanması için ek önlemler alınması gerekmektedir. Ülkemizde yaşanan aksaklıkların çoğunlukla denetleme ve bakım aşamasında meydana geldiği gözlemlenmektedir” şeklinde ifade etti.
Ek Çıkış Yollarının Tasarımının Önemi
Yangınların önlenmesinde ek tedbirlerin gerekliliğine dikkat çeken Çermikli, “Bazı eski yapılar, yangın güvenliği standartlarına uymayabilir; yangın güvenliği önlemleri zamanla geçerliliğini yitirebilir ya da dar koridorlar, yetersiz merdivenler içerebilir. Bu noktada, ek tedbirler almak, koşulları iyileştirmek veya ek çıkış yolları tasarlamak ihtiyacı doğmaktadır” dedi.
Yangın Güvenlik Tasarımı Zorunluluğu
Mekan tasarımlarında yangın güvenlik tasarımının yapılması, acil durum sirkülasyon ağı şeması ve erişim planlarının oluşturulması gerektiğini belirten Çermikli, “Yangın durumunda acil çıkış yolları ve merdivenlerinin insanların güvenli bir şekilde binadan tahliyesini kolaylaştıracak şekilde planlanması, basamak yükseklikleri ve genişliklerinin doğru ayarlanması, sayılarının doğru belirlenmesi, malzemenin yangına dayanıklı olması, yönlendirme tabelalarının ve aydınlatmanın bulunması gereklidir. Sirkülasyon sisteminde malzeme seçiminin doğru yapılması, yangında mahsur kalınabileceği düşünülerek yangın duvarlarının ve güvenli alanların oluşturulması kritik bir önem taşımaktadır” uyarısında bulundu.
Yangın Merdiveni Planlamasına Uyum
Ülkemizde yaşanan en büyük sorunlardan biri, Yangın Güvenlik Yönetmeliği’nde kat sayısına ve bina kullanım amacına göre belirli sayıda yangın merdiveni olmasının zorunlu kılınmasına rağmen kurallara yeterince uyulmamasıdır. Çermikli, “Ruhsat alındıktan sonra inşaatın değiştirilmesi veya eksikler tamamlanacak vaadiyle inşaatın devam etmesi gibi sıkıntılar yaşanabilmektedir. Yangın merdivenlerinin, uzman kişilerce en kolay erişilebilen noktalarda planlanması ve yeterli genişlikte olması, özellikle otel, hastane, okul gibi kalabalık alanlarda hayati öneme sahiptir. Yanlış veya eksik yönlendirmeler, tahliye sürelerini uzatmakta ve can kaybına neden olabilmektedir” dedi.
Acil Çıkışların Önemi
Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, konut kullanımına ait yapılarda en büyük problemlerden birinin, güvenlik nedeniyle kilitlenmiş acil çıkış kapıları ve kapatılmış ya da önüne dolap konularak erişimi engellenmiş çıkışlar olduğunu belirtti. Ayrıca, depo veya ardiye olarak kullanılan merdiven sahanlıklarının da çıkışı engellediğini kaydeden Çermikli, “Bu tür istenmeyen düzenlemeler, yangın anında acil tahliyeyi imkansız hale getirmektedir” dedi.
Yangın Alarm ve Söndürme Sistemleri
Yapılarda iç mekanlara yangın alarm ve söndürme (sprinkler) sistemlerinin yerleştirilmesinin önemine dikkat çeken Çermikli, “Yaşam alanlarında duman dedektörleri ve ısı dedektörleri bulundurulmalıdır. Bu dedektörler, yangını erken aşamalarda algılayarak uyarı sistemlerini devreye sokmaktadır. Ayrıca, binaların çeşitli bölgelerinde yangın söndürücü cihazlar (el tipi yangın söndürücüler, hortumlar vb.) stratejik olarak yerleştirilmelidir. Her kat ve kritik alanlarda bu cihazların bulundurulması, yangının ilk aşamalarında söndürülmesini sağlamak açısından kritik bir öneme sahiptir” uyarısında bulundu.
Kaçak Yapılaşmanın Etkisi
Kaçak yapılaşmanın yangın önlemleri konusunda önemli eksikliklere yol açtığını belirten Çermikli, yapıların kullanım amacında yapılan değişikliklerin çoğu zaman gereken önlemleri içermediğini ifade etti: “Eski bir binada ticaret alanı açılabilir veya ilave katlar eklenebilir; ancak yangın merdivenleri ve yolları bu yeni yapıya göre güncellenmeyebilir. Bu durum, afet anında istenmeyen sonuçlar doğurabilmektedir.”
Yangına Dayanıklı Malzeme Kullanımı
Yangına dayanıklı malzemelerin kullanılması, binaların yangın güvenliğini artırmak ve can kaybı ile maddi zararı en aza indirmek için kritik bir unsurdur. Çermikli, “Yangına dayanıklı malzemeler, yangın başladığında yangının yayılmasını engeller veya geciktirir. Yapılarda kullanılan malzemelerin yangına karşı direnci artırılabilir. Özellikle geniş kitlelerin kullanımına açık olan sinema ve tiyatro gibi etkinliklerin yapıldığı kültür merkezleri, oteller, hastaneler, okullar ve alışveriş merkezleri gibi alanlarda malzeme seçimine dikkat etmek son derece önemlidir. Bu alanlarda yangınla mücadele için otonom yangın söndürme sistemleri de devreye sokulabilir” diye konuştu.
Duman Yönetim Sistemlerinin Kullanımı
Dumanın yayılmasını engellemek için duman yönetim sistemlerinin kullanılabileceğini belirten Çermikli, “Bu sistemler, yangının başlangıç noktasında dumanı kontrol altına alarak, binadaki diğer alanlara yayılmasını engeller. Özellikle korunaklı alanlar oluşturmak için yangın duvarları alev geçirmez tasarlanmalıdır. Dayanıklılığı arttırılmış beton malzemeler ve sıvalar tercih edilmelidir. Zemin kaplamalarında seramik ve taş, yangına dayanıklı ve ısıya karşı oldukça dirençli malzemelerdir. Duvarlara uygulanan özel boyalar, yangın anında alevlerin hızla yayılmasını engeller ve malzemenin daha uzun süre dayanmasını sağlar. Yangın geciktirici boyalar, özellikle metal ve ahşap yüzeylerde kullanılabilir” dedi.
Hasta ve Engelliler için Özel Planlamalar
Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, hastane, bakımevi ve huzurevi gibi alanlarda hasta ve engelliler için özel taşıma sistemleri, yavaş yürüyüş yolları, engelli merdivenleri ve görme engelliler için işaretlemeler planlanması gerektiğinin altını çizdi. Çermikli, “Yangın anında, binada sesli ve görsel alarm sistemlerinin etkin olarak çalışması beklenmektedir” dedi.
Yangına Dayanıklı Malzemelerin Önemi
Malzeme seçiminde, özel işlemlerle yangına dayanımı güçlendirilmiş malzemelerin tercih edilmesi gerektiğini vurgulayan Çermikli, “Yangına dayanımlı alçıpanlar, özel yangına dayanıklı emprenye işlemi gören kapı, lambri ve masif parke gibi ahşap uygulamalar ile malzemeler yangına karşı daha dirençli hale getirilebilir. Çift camlı yangın dayanıklı camlar, yangın sırasında camın patlamasını engeller ve yangının dışarıya yayılmasını sınırlayan bir bariyer oluşturur. Isı yalıtım malzemesi olarak kullanılan mineral yün (Rockwool / Stonewool) ve cam yünü, yangın yalıtımı sağlar; yangın sırasında erimeden ve yayılmadan yüksek sıcaklıklara dayanabilir” diye konuştu.
Elektrik Sistemlerinin Yangına Dayanıklılığı
Yangın anındaki diğer bir sorun, elektrik ve doğalgaz hatlarında meydana gelen patlamalardır. Çermikli, “Sistemin bu gibi durumlarda otomatik olarak inaktif hale geçmesi beklenmektedir. Ayrıca, elektrik panolarının çelik veya yangına dayanıklı kompozit malzemelerden üretilmesi, elektrik kablolarının yangına dayanıklı kaplamalarla donatılması ve özel halojen içermeyen kablolar ile yangın sırasında erimeden çalışması sağlanabilir” dedi.
Kamusal mekanlarda yangına dayanıklı malzeme kullanımının önemine dikkat çeken Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “İç mekandaki halı, perde ve kumaşlar, ahşap mobilyalar özellikle ormanlık alanlar gibi yangının hızla ilerleyebileceği bölgelerde risk oluşturabilir. Bu nedenle, özellikle kamusal mekanlarda veya yoğun kullanımlı alanlarda seçilen malzemelerin ısı ve yangın dayanımının arttırılması güvenlik açısından önemlidir” dedi.
Yangın Tatbikatlarının Önemi
Yangınla mücadelede en önemli konulardan birinin eğitim ve tatbikat olduğunu vurgulayan Çermikli, sözlerini şu şekilde tamamladı: “Tüm bunların yanı sıra önemli bir adım, eğitim ve farkındalıktır. Eğitimin olmadığı, insanların bilgisiz bırakıldığı, yangın tatbikatlarının yapılmasına zaman kaybı olarak bakıldığı bir zihniyette kayıplar devam edecektir. Yangın tatbikatları ile kullanıcılar, yangın anında nasıl hareket edecekleri konusunda eğitilmeli, periyodik olarak yangın tatbikatları düzenlenmeli ve yangın sırasında yapılması gerekenler konusunda acil durum eğitimleri verilmelidir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
