2024 yılı, hem Türkiye’de hem de dünya genelinde ekokırım (doğa tahribatı) etkilerini yoğun bir şekilde hissettiğimiz bir yıl oldu. Toprak erozyonu, vahşi madencilik, sürdürülebilir olmayan sanayileşme faaliyetleri, su kaynaklarının azalması ve zarar görmesi, gıda güvenliğine yönelik tehditler, iklim krizinin tetiklediği afetler ve biyolojik çeşitlilik kaybı, bu yılın en önemli sorunları arasında yer aldı. Kömür odaklı enerji politikaları ve IV. Grup metalik madencilik (altın, gümüş, bakır, nikel vb.) faaliyetleri, doğal varlıklarımıza ciddi zararlar verdi. Yıl sonunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından açıklanan 2024-2028 Stratejik Plan’da, maden, petrol ve doğalgaz arama-çıkarma faaliyetleri ile nükleer enerji kapasitesinin artırılacağının belirtilmesi, gelecekte ekokırımın şiddetleneceğine dair endişeleri artırdı. Ayrıca, geçtiğimiz yıl şehirlerde ve kırsal alanlarda doğaya uyumlu olmayan planlama ve yapılaşma baskısı, ekosistem üzerindeki olumsuz etkileri daha da derinleştirdi.
Tüm bu zorlu tabloya rağmen, doğa koruma çabaları sayesinde umut verici gelişmeler yaşandı. TEMA Vakfı olarak, doğa için kararlılıkla çalışan, yaşamı ve doğal varlıklarımızı savunan her bir yurttaşımıza teşekkür ediyoruz. Sizler için hazırladığımız bu derlemede, 2024 yılında doğa koruma çabalarımızı güçlendiren olumlu adımları ve ekosistemimizi tehdit eden olumsuz gelişmeleri bir araya getirerek, çevre gündemine dair kapsamlı bir bakış sunmayı hedefliyoruz. Yeni bir yılı karşılarken, “Biliyorsun, Sorumlusun” diyerek doğayı korumanın hepimizin ortak sorumluluğu olduğunu ve toplumun her kesiminin iş birliği içinde hareket etmesi gerektiğini hatırlatıyor, daha sürdürülebilir bir gelecek için birlikte adımlar atmayı umuyoruz.
2024’ün Olumlu Çevre Haberleri
- Avdan’dan Güzel Haber
Denizli’nin Tavas ilçesine bağlı Avdan köyünde planlanan kömür madeni kapasite artışına ilişkin “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu” kararı, Avdan Platformu’nun açtığı dava sonucunda mahkeme tarafından iptal edildi. Avdanlıların kararlı ve haklı mücadelesi ile elde edilen bu önemli karar, çevreyi ve geleceğimizi koruma çabasının ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. - Eskişehir’i Maden Çöplüğüne Çevirecek Projeye İptal Kararı
Eskişehir Sivrihisar’da, 10 yılı aşkın süredir faaliyet gösteren Kaymaz Altın Madeni’nin üçüncü atık barajı inşa etme ve kapasite artışı talebine yönelik verilen “ÇED Olumlu” kararı, mahkeme tarafından iptal edildi. Maden projesinin her gün 149 kamyon cevherin Çanakkale’den Eskişehir’e taşınacağını belirlemiştik. Bu iptal kararıyla bölgenin doğal varlıklarını ve halk sağlığını tehdit edecek bir adımın önü kesildi. - Zeytin, Madene Galip Geldi
1 Mart 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Maden Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile zeytinlikler enerji amaçlı madencilik faaliyetlerine açılmıştı. Ancak, bu değişikliğe karşı açtığımız davada Danıştay 8. Dairesi, düzenlemeyi hukuka aykırı bularak iptal etti. Bu karar, zeytinliklerimizin madencilik faaliyetlerine karşı korunmasını sağladı. - Kazdağları’nda Feldspat Ocağı Kararı Yargıdan Geri Döndü
Çanakkale’nin Bayramiç ilçesine bağlı Yanıklar köyünde yapılması planlanan Feldspat Ocağı Projesi’nin “ÇED Gerekli Değildir” kararı mahkeme tarafından iptal edildi. Kararda, projenin doğal varlıklara ciddi zarar vereceği ve kümülatif etki değerlendirmesinin yapılmadığı gerekçe olarak gösterildi. Bu alandaki diğer metalik madencilik projeleri için de benzer kararların verilmesini umuyoruz. - Nejla Işık, “İlham Veren Kadın” Seçildi
Akbelen Ormanı için kömür madenine karşı yıllardır mücadele veren İkizköy muhtarı Nejla Işık, mücadelesiyle herkese örnek oldu ve BBC’nin İlham Veren 100 Kadın listesine girdi. Ekoloji mücadelesinde kadınların varlığı, dayanışması ve yarattıkları fark hepimize umut vermeye devam ediyor. - Belçika, Ekokırımı Suç Olarak Kabul Eden İlk Avrupa Ülkesi Oldu
Belçika, “ekokırımı” suç kabul eden ilk Avrupa ülkesi olarak önemli bir ilke imza attı. Bu tarihi karar, doğal çevrenin korunması ve ekolojik tahribatlarla mücadele açısından önemli bir adım teşkil ediyor. Ülkemizde de ekosisteme, doğal ve kültürel çevreye telafisi imkânsız zararlar veren her türlü faaliyetin Ceza Kanunu’na göre suç olarak tanımlanması ve bu faaliyetlerin izin süreçleri dâhil olmak üzere suçluların cezalandırılması için “Ekokırım Yasası”nın bir an önce hazırlanarak yürürlüğe girmesi gerektiği düşüncesindeyiz.
2024’ün Olumsuz Çevre Haberleri
- İliç’te Göz Göre Göre Gelen Felaket
13 Şubat’ta Erzincan’ın İliç ilçesinde faaliyet gösteren Çöpler Altın Madeni’nde yaşanan felaket, 9 maden işçisinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Madende meydana gelen göçük ile birlikte başta siyanür olmak üzere birçok zehirli kimyasal atığın Fırat Havzası’na karışması, doğal varlıklarımız üzerinde geri dönüşü imkânsız bir kirlilik yarattı. Vahşi madencilik faaliyetleri, her geçen gün şiddetini artırarak doğal varlıklarımızı ve insan hayatını tehdit etmeye devam ediyor. - Depremler İkincil Felaketlere Yol Açmasın
6 Şubat depremlerinin üzerinden neredeyse 2 yıl geçti. Ancak enkaz atıkları hâlâ gelişigüzel depolanıyor ve insan sağlığı ile doğal alanları tehdit etmeye devam ediyor. Hatay’da Milleyha Kuş Cenneti’ne dökülen enkaz atıkları için hâlâ bir çözüm bulunmadı. Bu alanların acilen korunması gerekiyor. Yeniden yapılanma sürecinde konut ihtiyacını karşılamak adına yürütülen çalışmalar da doğal alanları tahrip ediyor. - Doğa Savunucusu Reşit Kibar Katledildi!
Artvin Hopa’da ormanlık alanda yapılmak istenen projeye karşı doğasını, ormanını ve toprağını korumak için mücadele eden Reşit Kibar, ağaç kesim ihalesini alan şirket yetkilisi tarafından açılan ateş sonucu hayatını kaybetti. Reşit Kibar’ın ağaçları koruma konusundaki cesareti, hepimize tüm canlıların yaşam hakkına saygı duyulması gerektiğini hatırlatıyor. - Hatice Teyze Para Cezasına Çarptırıldı
Denizli’nin Tavas ilçesindeki Avdan köyünde yaşayan 75 yaşındaki Hatice Kocalar, Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararına rağmen tarlasına giren kömür madeni şirketi yetkililerini darp ettiği iddiasıyla yargılandı ve para cezasına çarptırıldı. “Toprağına sahip çıkan suçlu olamaz.” diyen Hatice Teyze’nin haklı mücadelesini destekliyoruz. - Bayramiç, Kirazlı Olmasın!
Çanakkale Bayramiç’te yapılması planlanan Halilağa Bakır Madeni projesi hakkında verilen “ÇED Olumlu” kararının iptaline yönelik başlattığımız hukuki süreçte ilk davayı kazanmıştık. Ancak, yeni eklemelerle yeniden “ÇED Olumlu” kararı alındı. Bu maden projesi hayata geçerse bölgedeki tarımsal üretimle birlikte tüm canlı yaşamını tehdit edecek. - Türkiye İçin Zaman Daralıyor, Kömürden Acilen Çıkılmalı!
Bu yıl, Bakü’de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği 29. Taraflar Konferansı (COP29), iklim finansmanını ana gündem olarak ele aldı. Ancak, iklim krizinin artan olumsuz etkilerinden sorumlu ülkeler tarihsel yükümlülüklerini yerine getirmekte yetersiz kalıyor. Türkiye ise ulusal iklim ve enerji politikalarındaki eksikliklerle öne çıktı. - İklim Krizi Felaketleri Artırıyor
2024 yılı, sıcaklık ortalamalarının rekor kırdığı ve iklim değişikliğinin etkilerinin daha net hissedildiği bir yıl oldu. Dünya Meteoroloji Örgütü, 1,5°C sınırının artık tehdit altında olduğunu açıkladı. Bu durum, iklim krizinin yaşamlarımız üzerindeki yıkıcı etkisini bir kez daha gözler önüne serdi. - Türkiye Nüfusunun %92’si Kirli Hava Soluyor
Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) her yıl Türkiye’deki hava kirliliği ve sağlık üzerindeki etkilerini ele alarak hazırladığı Kara Rapor’un verilerine göre, ülke nüfusunun %92’si kirli hava soluyor. Hava kirliliğine bağlı ölüm oranları, ülkemizde ciddi bir halk sağlığı krizine işaret ediyor. - Marmara Denizi’nde Müsilaj Tehlikesi Devam Ediyor
2021 yılında Marmara Denizi’ni kaplayarak büyük bir çevre felaketine dönüşen müsilaj, Ekim ayında Erdek Körfezi’nde yeniden görüldü. Önlem alınmadığı takdirde Marmara Denizi için ciddi riskler doğabileceği belirtiliyor. - Gerede Çayı Temiz Aksın!
Bolu’dan Zonguldak’a kadar uzanan ve yüzlerce köy ile binlerce canlıyı besleyen Gerede Çayı, 2024 yılında bir yaşam mücadelesi verdi. Fabrikaların atıklarının çaya boşaltılmasıyla ortaya çıkan kirliliğe karşı mücadele eden Gerede Çayı Temiz Aksın Platformu, yetkililere çağrılar yapıyor. - İzmir’de Yaklaşık 2.200 Futbol Sahası Büyüklüğünde Orman Alanı Yandı
2024 yılı, orman yangınları ile yüreklerin yandığı bir yıl oldu. İzmir’de meydana gelen orman yangınları, 1.650 hektar (yaklaşık 2.200 futbol sahası büyüklüğünde) orman alanının tahrip olmasına neden oldu. - Orman Kanunu’nun EK-16 Maddesi Ormanları Tehdit Ediyor
2024 yılında, 6831 Sayılı Orman Kanunu’ndaki EK-16. madde kapsamında yayımlanan beş kararname ile 23 ilde toplam 1.444 hektar orman alanının orman sınırları dışına çıkarılması kararı alındı. Bu kararın yürürlükten kaldırılmasını talep ediyoruz.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
